آستانه¬ی برداشت کنگر برای تولید رسوب دکتر ایرج جباری ، بهروز برنا

چکیده برداشت گیاهان خودرو، مانند کنگر، در اغلب دامنه­های پایین­دست نواحی کوهستانی باعث ایجاد گوال­های کوچکی می­گردد که در مواقع برداشت زیاد، ظاهر آشفته­ای را به دامنه­­ها می­بخشد. این آشفتگی خاک اغلب با بارش­های سنگین بهاری همراه می­شود که فرسایش خاک را تشدید می­کند. از سوی دیگر،  نیاز به برداشت این گیاهان به دلایل طبی، غذایی و همچنین امرار معاش تعداد زیادی از مردم در فصول برداشت، غیرقابل اجتناب است. ولی می­توان با شناخت آستانه­های فرسایشی میزان و شیوه­ی برداشت را مدیریت نمود. از این رو، در این پژوهش  سعی شد  با ساخت 16 کرت، در 4 شیب و 2 جهت مختلف، در دامنه­ی کوه ویس در نزدیک کرمانشاه و مقایسه­ی رسوب حاصل از کرت­های دارای کنگر و بدون کنگر،  مشخص شود که آیا اصلاً برداشت کنگر از دامنه­ها می­تواند عاملی برای تشدید فرسایش باشد و اگر چنین است این تأثیر در  جهت­ها و شیب­های مختلف تا چه اندازه می­تواند شستشوی دامنه­ها را  رونق  بخشد. بنابراین، مقدار رسوب حاصل از  9 رویداد بارش در اواخر زمستان 1384 و اوایل بهار 1385 از کرت­های آزمایشی اندازه­گیری شد.  آنالیز فاکتور این داده­ها نشان داد که علی­رغم معنی­دار بودن تولید رسوب در بارش­ها، در شیب­ها و جهت­های مختلف، رسوب تولید  شده­ی ناشی از برداشت کنگر تفاوت معنی­داری را ایجاد نمی­کند. ادامه­­ی تجزیه و تحلیل آماری و محدود نمودن آن  به شرایط تنها روزهای برداشت کنگر نشان داد که برداشت بین دو تا 4 کنگر از هر مترمربع در این منطقه باعث افزایش معنی­دار فرسایش نمی­گردد محل­هایی که برداشت در واحد سطح بیشتر صورت گیرد، تولید رسوب نیز ممکن است به سطح معنی­دار برسد. کلیدواژه­ها: کنگر، فرسایش خاک، بار رسوب، کرمانشاه.